Μας τέλειωσε κι εφέτος το καρναβάλι και μπήκαμε ήδη στη Σαρακοστή. Δηλαδή ποιο καρναβάλι τέλειωσε; Το αποκριάτικο, φυσικά. Διότι το άλλο καρναβάλι, το άλλο μασκάρεμα, είναι πάντα εδώ. Όπως, άλλωστε, πάντα εδώ είναι για μεγάλο μέρος του πληθυσμού και η Σαρακοστή, λόγω διαχρονικής λιτότητας στην οποία μας έχουν καταδικάσει οι κυβερνώντες, για το ‘καλό’ μας. Ως γνωστόν η πολυφαγία βλάπτει σοβαρά την υγεία, ανεβάζει χοληστερίνη, πίεση, ουρικό οξύ και λοιπά, και γι’ αυτό φροντίζουν οι ηγέτες μας να μας κρατούν σε μόνιμο υποσιτισμό.
Εκείνο, όμως, που δεν έχω κατανοήσει είναι το γιατί ένας λαός, ο οποίος απολαμβάνει μαζοχιστικά το φυσικό καρναβάλι των μασκοφόρων (υποκριτών) και των χαβαλέδων να παρελαύνει καθημερινά από την τηλεόρασή του, έχει τόσο ανάγκη από τούτο το τεχνητό καρναβάλι, και μάλιστα σε περίοδο ισχνότατων αγελάδων όπου στους Δήμους και τις Κοινότητες της χώρας μας δεν περισσεύει ούτε ένα ευρώ για πέταμα. Προφανώς ο λαός προτιμά να του κόψεις τον άρτο αλλά όχι τα θεάματα, τα οποία άλλωστε καθιερώθηκαν γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο. Για να ξεχνάει ο υποσιτισμένος το γουργουρητό του άδειου στομαχιού του καθώς εκτυλίσσεται μπροστά του ο τεχνητός αποκριάτικος καρνάβαλος.
Στο πλαίσιο μιας οργανωμένης εκδρομής στην οποία συμμετείχα το περασμένο τετραήμερο, βρέθηκα στη γραφική Πέρδικα της Θεσπρωτίας. Στη φωτογραφία που παρέθεσα βλέπετε μια από τις μαγευτικές της παραλίες. Την περασμένη Κυριακή το απόγευμα παραμείναμε στο πανέμορφο μεγαλοχώρι της Πέρδικας για δυο ώρες και, ήθελα δεν ήθελα, παρακολούθησα κι εγώ το καρναβάλι της κοινότητας. Γέροι, μεσήλικες, νέοι, μικρά παιδιά, ακόμη και ο παπάς της ενορίας, έκαναν νευρικές βόλτες πάνω-κάτω στον κεντρικό πεζόδρομο της κωμόπολης, περιμένοντας με ανυπομονησία τον αφιλότιμο καρνάβαλο ο οποίος είχε καθυστερήσει σχεδόν μια ώρα. Ο λόγος; Δεν είχε συγκεντρωθεί αρκετό πλήθος για να τον θαυμάσει και έπρεπε να περιμένει. Καθ’ ότι ο αποκριάτικος καρνάβαλος ψοφάει για χειροκρότημα, όπως άλλωστε και οι διαχρονικοί επώνυμοι καρνάβαλοι!
Καθώς περίμενα το αποκριάτικο θέαμα-χαβαλέ, μου δόθηκε η μοναδική ευκαιρία να παρατηρώ φάτσες και να προσπαθώ να διερμηνεύσω, όσο ήταν δυνατόν εκ του μακρόθεν, συναισθήματα. Ήταν άραγε χαρούμενοι όλοι όσοι περίμεναν τον καρνάβαλο; Δεν μ’ έπεισαν. Μάλλον βαριεστημένοι φαίνονταν πως ένιωθαν, όπως άλλωστε ένιωθα κι εγώ. Και πώς θα μπορούσε άλλωστε ένα τόσο γελοίο θέαμα να προκαλέσει πηγαία χαρά σε μια άδεια από πίστη, αγάπη κι ελπίδα ψυχή; Είδα ακόμη και μωρά, με τις φατσούλες τους πασαλειμμένες με χρώματα, να κοιτούν απορημένα ολόγυρα, χωρίς καμία διάθεση να γελάσουν. Το όλο σκηνικό, ακόμη και όταν περνούσαν οι καρνάβαλοι, μου έμοιαζε ωσάν οι άνθρωποι να ήταν άδεια σακιά που κάποιοι χρησιμοποιούσαν το καρναβάλι, σα μια τρόμπα αέρα, για να τα φουσκώσουν με τεχνητή ευθυμία… Αν είναι δυνατόν! Σκέφτηκα ότι εφόσον οι άνθρωποι ανέχονται να τους τρομπάρουν και να αυτοτρομπάρονται με την τρόμπα του αποκριάτικου καρναβαλιού, επόμενο είναι ν’ ανέχονται τους άλλους καρνάβαλους που μας κυβερνούν, και εννοώ τις τέσσαρες εξουσίες μαζί με τη διαπλεκόμενη οικονομική “ελίτ”.
Βεβαίως ο λαός έχει ανάγκη από ξεφαντώματα. Όμως, πόσο πιο ουσιαστική θα ήταν η διασκέδαση αν διοργανώνονταν υπαίθριοι χοροί σε πόλεις και χωριά, με παραδοσιακή και μοντέρνα μουσική, με κάποιες θεατρικές παραστάσεις, με απαγγελία ποιημάτων, με βραβεία για όσους διακρίθηκαν την προηγούμενη χρονιά σε εθελοντική προσφορά προς το Δήμο ή την Κοινότητα, με διαγωνισμούς ιδεών για την αναβάθμιση της περιοχής τους, με έκθεση φωτογραφιών από τα μαγευτικά τοπία και τις παραλίες τους, έκθεση εργοχείρων, ζωγραφικής – όλα δημιουργήματα των κατοίκων – κλπ., κλπ. Γιατί να πηγαίνουν χαμένα τόσα χρήματα για χάρτινα καρναβάλια που στο τέλος καίγονται; Μα απλά επειδή οι ιθύνοντες θέλουν να γαργαλάνε τα κατώτερα ένστικτα των πολιτών και να τους κρατούν καθηλωμένους σ’ ένα πνευματικό επίπεδο που δεν είναι απειλητικό για την παμπόνηρη όσο και ανάλγητη εξουσία.
Ωστόσο, άλλο η διασκέδαση κι άλλο η ψυχαγωγία. Η πρώτη, από το ρήμα ‘διασκεδάννυμι’, σημαίνει τον τεχνητό και πρόσκαιρο διασκορπισμό κάθε έγνοιας και σκοτούρας, κάθε πόνου και απογοήτευσης, που όμως επιστρέφουν δριμύτερα αμέσως μόλις το τρομπάρισμα της τεχνητής ευφορίας σταματήσει. Κατ’ αντίθεση, η ψυχαγωγία σημαίνει την αγωγή της ψυχής, μια εσωτερική διεργασία που επιφέρει αποτελέσματα που διαρκούν και εξυψώνει τον άνθρωπο πάνω από το πεδίο των άγριων ενστίκτων του, βοηθώντας τον να πραγματώσει την αρετή, που είναι και η πηγή της ευτυχίας. Είναι κρίμα που πολλοί μπερδεύουν τη διασκέδαση που προσφέρει ο χαβαλές με την ψυχαγωγία, που δυστυχώς σπάνια μας προσφέρεται.
Στο τέλος του άρθρου μπορείτε να δείτε δυο ερασιτεχνικά βίντεο (συγνώμη για τον ενοχλητικό συναγερμό που ακούγεται) και μια φωτογραφία από το ταπεινό αποκριάτικο καρναβάλι της Πέρδικας που προσφέρθηκε για να διασκεδάσει τους πολίτες – ντόπιους και λίγους ξένους – οι οποίοι το παρακολούθησαν επειδή δεν είχαν τίποτα καλύτερο ή χειρότερο να κάνουν, κι επειδή το καθιέρωσαν τα πατροπαράδοτα παγανιστικά έθιμα. Ενδιαφέρον σημειολογικά ήταν και το καρναβάλι-χαβαλές των μαθητών με τα προσφιλή συνθήματα για κατάληψη, εκδρομή, κλπ. Κατά τ’ άλλα, η κοινότητα και οι φιλόξενοι κάτοικοι της Πέρδικας είχαν δώσει τον καλύτερο εαυτό τους για να “φιλοτεχνήσουν” το τοπικό καρναβάλι τους χωρίς να ξοδέψουν πάρα πολλά χρήματα.
Τα συναισθήματά μου για την κωμόπολη αυτή και τους ανθρώπους της είναι συναισθήματα αλληλεγγύης και κατανόησης, δεδομένης της προκλητικής εγκατάλειψης της υπαίθρου από την κεντρική εξουσία, που είναι ολοφάνερη και στην περιοχή αυτή της Θεσπρωτίας. Ελπίζω η ελάχιστη τούτη προσφορά να λειτουργήσει ως μικρή διαφήμιση για την Πέρδικα ώστε ν’ αυξηθούν οι επισκέπτες της σε μια εποχή που και ο τουρισμός στη χώρα μας φθίνει και η φτώχεια διευρύνεται…
Θα παραθέσω επίσης και εικόνες από το πολύ ενδιαφέρον λαογραφικό μουσείο της Πέρδικας, που προσκαλεί σε περισυλλογή και προκαλεί δέος και θαυμασμό για το μόχθο με τον οποίο οι άνθρωποι έβγαζαν το ψωμί τους μόλις πριν μερικές δεκαετίες.
